HALİL AKBULUT

O zaman vergi neydi?

Yılınızın iyi geçmesi temennisiyle bu hafta ki yazıma başlayayım. Geçen hafta besmeleyle başlayarak ilk yazımı yazmıştım. Öncelikle yazıyı beğenip mesajlarınızla destek olduğunuz için en kalbi hislerimle sizlere müteşekkirim. İlk yazımda neler yazacağımı anlatmış ve şu soruyu sormuştum. O zaman vergi neydi? Diye sorduktan sonra örneklerle sizlere anlatmaya çalışacağımı söylemiştim. ( Bu arada uzun; ama zevkle okuyacağız bir yazı olacak demedi demeyin hemşerilerim :--); ama sizler nerede olursanız olun okursunuz yeter ki okuma isteğiniz olsun...)
Şimdi diyorum: Eveet o zaman vergi neydi?
Vergi: Sorgun Çiğdemlili Arzu Öğretmenin yeni doğan bebeği Celal’i öptüğünde yüzü tahriş olmasın diye yüzünü silmek için kullandığı ıslak mendile ödediği katma değer vergisiydi. 
Memur Atik Beyin, esnaf Enes Usta’nın, Mir Müfettiş Rıdvan ve Mesut Beylerin ödedikleri gelir vergisiydi. 
İş adamı fahri hemşerimiz olan İbrahim Beyin Yerköy’de bulunan seramik fabrikasındaki işçiler için ödediği gelir vergisi stopajıydı. 
Balıkesirli Ayhan, Erzurumlu İsmail ve Erzincanlı Ömer Bey ile Samsunlu Mehmet ve Batmanlı Metin Öğretmenin Yozgatlıları anlamak için Yenifakılı Müfettiş Ahmet beyin yazdığı “bizim buralarda” adlı şiir kitabını sipariş verdiklerinde kargoya ve kitaba ödedikleri katma değer vergisiydi.
Ev hanımı Şerife ve Hatice Hanım çamaşırlarını makineye attığında makinenin kullandığı; elektriği için TRT payı ile elektrik tüketim ve makinenin harcadığı su içinde çevre temizlik vergisiydi. 
Kezban ve Fatma Hanımların anneleri rahmetli Nuriye teyzeden kalan miras için ödedikleri veraset ve intikal vergisiydi. 
İş adamı Yenifakılı Çöplüçiftlikli Ekrem Beyin ve Sorgun Eymirli iş kadını Seher Hanımın şirketleri için ödedikleri kurumlar vergisiydi.
Fatih Beyin araba kazasında yaralanan oğlu Hamza’nın bacağını ameliyat eden Prof. Dr. Murat ALTAY’a içlerinden geldiği için yaptırdıkları duvar fotoğrafındaki tablonun ve aldıkları çiçeğin katma değer vergisiydi.
Yozgat Gelingüllülü Çiftçilerden Seyfi ve Eyüp Beyin TMO’nin şubesi olan Osmanpaşa’ya buğday satmak için gittiklerinde 2 gün sıra bekledikleri olurdu. Sırf ofis orada diye sıra beklemeden günde 2-3 römorkla buğdayını ofise satan (Emirci Sultan Türbesi’ne gitmeyi de ihmal etmeyen) OsmanpaşalıX Beylerin ve rahmetli babamın camiye gitmesinden istifade eden Gelingüllülü Ali dayı da bizim römorkun önüne kamyonuyla geçti. Sıra yüzünden kavgalarında eksik olmadığı ofiste satılan buğdaylar için kesilen stopaj vergisiydi.
(Allah’tan şuan randevu sistemi var da kavga sorunu çözüldü. Demek ki isteyince -teknolojiyle-sorunlar çözülebiliyor. Bu anıyı tekrar kavga için değil! Birbirimizin haklarına hastanede, trafikte vb. her yerde saygılı olalım diye yazıyorum.)
Can ve Aykut Can Beyin Bopbili, Burçak Tarlası, Aynalı Körük, Nalinlim gibi Yozgat oyunlarını öğrenmek için gittikleri özel kurs için aldıkları hizmetin katma değer vergisiydi. 
Yerköy Kahyalı Gümrük Müşaviri Ahmet Bey ile antlaşma yapan iş adamı Boğazlıyan Devecipınarlı Derviş Beyin yurt dışından hastanesine alacağı tıbbi cihaz ithal etmek için ödediği gümrük vergisiydi.
Recep, Özgür ve Uğurcan Beylerin eşleri için evlilik yıl dönümlerinde aldığı hediyeye ödedikleri katma değer vergisiydi. 
Kerem’in ve Sare’nin ebe dedikleri Mahi ve Kevser teyzelerinden bayramda aldıkları bayram harçlıkları ile Salih bakkaldan aldıkları vişneli gazozlarını yudumladıklarındaki özel tüketim vergisiydi. 
Sorgun Cihanşarlılı Mehmet ve Sarıkaya Koçcağızlı Mustafa Beyin kar yağdığında nohutlu tepesine çıkıp çamlığın müthiş manzarasını görüntülemek için satın aldığı fotoğraf makinesinin katma değer vergisiydi.
Fatih, Çağlar ve Kemal Beylerin sahibi oldukları evleri için belediyeye ödedikleri emlak vergisiydi.
Engin ve Bülent Beyin sevdikleriyle sinema bileti alırlarken ödedikleri eğlence vergisiydi.  
Köy okulunda ödevlerimizi yapmadığımız için beni, Murat’ı ve Berat’ı derste tek ayakta bekleten –bize göre işkence olan ama sonradan bizi hayata hazırlayan bu cezayı veren- Yozgat Beyvelioğlulu Ahmet Öğretmenin ve Erdoğan Akdağ Ortaokulu’nda okurken bizi çok sevdiğinden emin olduğumuz ve benim, Sarıkaya Yaylagüllü Ali’nin ve en çokta Şükrü’nün kulağını çeken Samsunlu Emriye Öğretmenimin her gün gittikleri meydandaki çay ocağında Yozgatlı Mümin Beyin söylediği “ ben yoruldum hayat” şarkısı eşliğinde; Ahmet Öğretmenin Yozgatlı Ahmet Beyin “Yozgat’ta yapılabilecek en güzel 10 şey” adlı köşe yazısını okurken ve Emriye Öğretmenin Yozgat’ın tarihini öğrenmek için hemşerimiz tarihçi Orhan Beyin, “Tarihten Günümüze Bozok Sancağı ve Yozgat” kitabını okurken arada keyif için tüttürdükleri nargiledeki özel tüketim vergisi ve Öğretmenlerimin ise nargileye, gazeteye ve kitaba ödediği katma değer vergisiydi. 
Oğuzhan ve Mahsum Beyin sevdiklerine evlilik teklif etmek için aldıkları pırlanta yüzüklerdeki işçiliğin ve çiçeklerin katma değer vergisiydi.
Mardin’de çalışan yardımcı personel Cesur ve Gelir Uzmanı Volkan Beyin annelerinin romatizmal hastalıkları için çare ararken; tanıdıkları Sarıkaya Tepedoğanlı Erdoğan Beyin daveti ile Sarıkaya’daki tarihi roma hamamına gelerek kaplıcalardan faydalandıklarında aldıkları hizmetin ve Mardin’den misafirlerin hediye olarak Erdoğan Beyin kendisine ve eşine getirdikleri gümüş yüzük ile telkâri kolyedeki işçiliğin katma değer vergisiydi.
Yenipazarlı Başbakanlıktan emekli Ceyhun Beyin ikinci öğretime giden kızının ödediği öğretim ücretiydi.
Şefaatli Akcamili –Almanya'da yaşayan- Ahmet ve İsmail Bey ile Funda ve Filiz Hanımın aldıkları hisse senetlerindeki kardan elde ettikleri pay menkul sermaye iradıydı. 
Evet okurken bile vay be! Ne kadar çok vergi varmış diye düşündünüz ellam!. Ama biz bu vergileri dolaylı veya dolaysız olarak ödüyoruz. Anlatmaya devam ediyoruz…
Battallı Celal Beyin ve Lütfiye halanın kandillerde annesi Fadigülü teyzeyi aradığında konuşurken ödediği özel iletişim vergisiydi. Fadigülü teyzenin okuma yazması olmamasına rağmen kendisine kimsin kimlerdensin diye sorduğunda dilinden şu şairane dizeler dökülür. 
Yozgat ilimdir. Alcı köyümdür, Gelingüllü milletimdir soyumdur. Şahmuratlı’dan Ömer Osman dayumdur…
Şefaat İbrahimhacılılı Mahi bibi ile Paşaköylü Ayşe ve EsenliliÜmüs teyzenin Ankara’dan Mekke’ye umre için uçakla giderken yolcu servis hizmeti ücreti adı altında ödediği alan vergisiydi. 
Hastane Yöneticisi Akif’in, Çekerek İsaklılı emekli Yönetmen bankacı Ahmet’in ve Boğazlıyan Esentepeli Banka Müfettişi Mustafa Beyin arabaları için ödedikleri motorlu taşıtlar vergisiydi. 
Hala beni seviyor musun? Diye sorma…Huylu huyundan vazgeçer mi? Hiç!...Diye sözlerle programını renklendiren radyo sahibi EsenliliDj Ahmet Ruhi Beyin, Çayıralan Menteşeli sosyal medya TV sahibi İrfan Beyin ve gazete sahibi Bilal Beyin reklam verenler için düzenledikleri faturalardaki RTÜK’e ödenen eğitime katkı payıydı. 
Akdağmadeni Umutlulu Avukat Satılmış Beyin ve Boğazlıyan Müftükışlalı Avukat Rıza Beyin mahkemelerde dava açarken müvekkilleri için ödenen yargı harcıydı. 
Köy camisinde kavga ettiğim için beni dersten atan -ama çocukken dinimizi en iyi öğreten- Kaleli imam Ünal Hocanın, Bağ-Kur emeklisi -Dayı lakaplı- Adnan’ın ve Mikail Beyin akşam evine giderken aldıkları ekmeklere ödedikleri katma değer vergisiydi. 
Yerköy Aşağı Eğerceli -yemek hizmetleri işi yapan- Şeref Beyin ve Boğazlıyan Aşağı Sarıkayalı -ofset baskıyla uğraşan- Tekin Beyin yaptıkları hizmetlerden dolayı (bu hizmetleri alanlara belli oranlarda KDV tevkifatlı fatura düzenleyerek) hizmeti alanların bu tevkifat tutarlarını sorumlu sıfatıyla beyanname vererek ödemesiydi.
Doğan güneşi farklı illerde karşılayan Pazarlama Müdürü Sorgunlu Ömer Faruk ile emekli Veysel ve hısımı Muzaffer Beyin birlikte stres atmak için Gelingüllü Barajı’nda balık tutmaya geldikleri olta ve balık yemi için ödedikleri katma değer vergisiydi. 
Ankara’daki Yozgatlı Federasyonlar Birliği’nin toplantısı sonrası Arabaşıiçin köylüsünden culuk (hindi) ve bodu (kaz) alan Gelingüllüler Derneği Başkanı Kemal Beyin kargoya ödediği katma değer vergisi ve Jet Osman’ın ise ziraate ödediği stopajdı.
Sarıkayalı öğrenci Emir Turan’ın özel yurt ücreti için ödediği ve öğrenci Pınar’ın toplu taşımayla okula giderken aldığı bilet için ödediği katma değer vergisiydi. 
Öğretmen Samet ve Alpaslan Bey ile Derya ve Mevlüdiye Hanımın yazın köy okulunu boyamak için kışın ise ders anlattıkları sınıfların sobasını yakmak için kendi imkanları ile aldıkları boyaya ve oduna ödedikleri katma değer vergisiydi. 
Reklamcı Satılmış, Polis Murat ve Osman Beylerin ev almak için kredi faizi düşük olur diye tanıdıkları Azizlibağlarlı Banka Müdürü Mehmet Beyin bankasından krediye ödedikleri banka ve sigorta muameleleri vergisiydi. 
Emmoğlu Bekir’in Abdullah emmim için aldığı telefonuna diğer oğlu Murat’ın çalarken kullansın diye Yozgat Ağırlaması’nı yüklemiş. Emmim camide namaz kılarken telefon çalınca cemaatin bir an kendinden geçip düğündeyiz zahar! diye düşünerek sureleri okuyacakken kafalarında bu oyun havasına eşlik ettikleri telefondaki TRT bandrolü vergisiydi.
Boğazlıyanlı TRT sanatçısı Soner Beyin Yozgat Sürmelisi türküsünü çığırırken çaldığı sazı için ödediği katma değer vergisiydi. 
Muhtar emeklisi Sinan Beyin -kardeşi Mesut’un şansına diye- camiden çıktıktan sonra ya bana çıkarsa! Diye düşünüp hem insanlara yardımda ederim! Deyip aldığı yılbaşı biletleri için ödediği şans oyunları vergisiydi. 
Burak Beyin Ankara’dan Müslümanların ilk kıblesi Mescid-i Aksa’yı ziyaret etmek için Kudüs’e uçakla giderken bilete ödediği yakıt harcıydı. 
Çalatlılı Müteahhit Yusuf Beyin Mali Müşavir Mert ile İdris Beye defterlerini tasdik etmek için ödediği noter tasdik ücreti ve vergi dairesine KDV beyannamesini verdiğinde ödediği sabit tutarlı damga vergisiydi.
Şahin, Nurullah ve Muharrem Beylerin yurt dışından aldığı telefonu kayıt altına almak için ödediği sabit tutarlı vergiydi. 
Neslihan, Jale, Yozgat Çalılı -Hollanda’da yaşayan gurbetçiler- Döndü ve Müberra Hanımların yurtdışından aldığı parfümün ithalatına ek vergi geldiği için daha fazla tutar ödedikleri katma değer vergisiydi. 
Mustafa Beyin Amsterdam’a, Semiha’nın Paris’e, Emel’in Viyana’ya, Didem’in Roma’ya ve Çorumlu Tayip Beyin ise Berlin’e gitmek için Yozgat Havaalanı’ndan aldıkları uçak biletindeki Türkiye meydan vergisi adı altında ödediği özel işlem vergisiydi.
Dünya’da Terrible Turk (Korkunç Türk) diye nam salan atası Deliormanlı Cihan Pehlivanı Koca Yusuf gibi dünya güreş şampiyonu olan hemşerimiz Rıza KAYAALP’ı maç sonucunda tebrik etmek için arayan rahmetli dedesinin telefonundaki katma değer vergisiydi.
1961 yılında “Türkler araba yapamaz” diyenlere inat inanıp sadece 129 günde yapılan ve 29 Ekim’e yetiştirilen Türkiye’nin ilk yerli ve milli arabası Devrim’den etkilenmiş olacak ki… Kim demiş! Yozgatlı araba yapamaz diye! Yaparım deyip inanarak yola çıkan Sorgunlu Formula 1 tutkunu da olan Kaporta Ustası Fahri TAŞKIN’ın Yozgat’ın Babayiğit’ini yalnızca 3 ayda yapan imkan verilirse helikopter dahi yaparım dediği ve Formula 66 adını verdiği yarış arabasının hurda malzemelerinden kesilen stopaj vergisiydi. (Şimdi Yozgat’a araba üretimi için fabrika kuracak Babayiğit’ler aranıyor. Yok mu? bu uğurda servetini dökebilecek özünde inanacak bir Yozgatlı Babayiğit. Şöyle markası Bozok olan he ne dersiniz? Türkiye’nin yollarında hatta yurtdışında bu adın yollarda olması güzel olmaz mı? O zaman bizler değil! Yalnızca Bozok göçer…)
2018 yılında Yozgat Şehir Hastanesi’nde doğan Yozgat’ın ilk bebeği Gamze ve Aydın çiftinin oğlu Muhammed Aras olduğu Kadın Doğum Uzmanı Prof. Dr. İrem GÜLER açıkladı. Gamze ve Aydın çiftinin Muhammed Aras’ın (gelecekte güzel başarılara imza atacağını hissettiğim) doğduğunda sevinçten ağladıklarında gözlerinin yaşını silmek için kullandıkları mendilin, annesi Gamze Hanımın Yozgat giyim mağazalarını günlerce gezip önceden aldığı ilk giysisinin ve yakında akrabaları tarafından takılacak altınlardaki işçiliğin katma değer vergisiydi.
8 Nisan 2001 tarihinde dünya devi Real Madrid’i yenen Galatasaray’ı Hüseyin Kalparlı Yozgatspor Bozok stadında tıklım tıklım dolduran yiğit hemşerimle birlikte Yozgat’ta ağırlıyor. Gazetecilerin “dakika 1 Yoz dakika 2 Gat” diye yazılar yazdığı efsane maçta 1. ve 75. Dakikalarda gollerini atan Ayew’in ve 2. ve 56. Dakikalarda gollerini atan Preko’nun ödediği gelir stopaj vergisiydi. Maç çıkışında sesi kısılan bendenizin Çalılı Eczacı Kadir Beyden aldığım pastildeki katma değer vergisiydi. Futbolla fazla alakası olmayan -sırf inandıkları için başaran bu takımı hala tutan- bendenizin de lise caddesindeki mağazadan 2001 yılında üniversitede okurken Trabzonspor- Yozgatspor maçını desteklemek için aldığım; ama sadece güçlü döneminde değil! İnanan takımı her zaman destekleyen bendenizin 6 Ekim 2013 tarihindeki İstanbulspor- Yozgatspor –bu sefer tenha olan- maçında da giydiğim 66 numaralı formayı ve -Haşat Oluyom Sana- yazılı atkıyı aldığımda -fişini de aldığım- ödediğim katma değer vergisiydi.
Vatanını namusu sayıp canından çok seven; Asker Kınalı Hasan’ın, Yavuz’un, Serhat’ın, Ömer Halis DEMİR’in, Polis Fethi Sekin’in, Aybüke Öğretmen’in, Savcı Mehmet Selim Kiraz’ın, Milli Şehit Kaymakam Kemal Beyin ve –isimleri hiç unutulmayan; ama bu yazıya sığmayan- binlerce yiğitlerin vatan uğruna şehadet şerbetini içmesiydi.
Evet evet vergi Cemşit’in canından çok sevdiği Asya için kendini sevmesi için yaptıkları emeğiydi…
Gerçek hayattan örneklerle vergilerin kafamızda canlansın diye anlatmaya çalıştığım gibi vergi türünün çok olduğu ve birçok olayda verginin varlığını hissettiğimiz olmuştur. Harcamalarımızda, hizmetlerimizde yani yaptığımız her işte ve işlemde az ya da çok vergi var. Kimi merkezi yönetime, kimi yerel yönetimlere kimi de özel/özerk kurumlara ödeniyor. Vergi örneklerle de anlattığım gibi doğumumuzla başlıyor ölümüze hatta öldüğümüzden sonra da devam ediyor. Yani vergi hayatımızın her alanında bilsek de bilmesek de yer alıyor. Onun için daha müreffeh bir Yozgat için yeni yılda da son sözünüz yine vergi olsun. Esen kalın değerli hemşerilerim…